Ο ΕΛΥΤΗΣ ΜΟΥ της ΜΙΝΑΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

Ο ΕΛΥΤΗΣ ΜΟΥ: ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

της ΜΙΝΑΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ  

για το συνέδριο της Αμφικτυονίας Ελληνισμού

Θεσσαλονίκη, Νοέμβριος 2019 

«Για κάτι ωραίο-σήμερα

είναι ωραίο το προβαλλόμενο όραμα»

//Οι κλεψύδρες του Άγνωστου//

στον Ανδρέα Εμπειρίκο

Προσπαθώντας να γράψω,  αγωνιώ. 
Ακουμπώ αισθητικά τη γραφή του Οδυσσέα Ελύτη κι απομακρύνομαι από την πραγματικότητα όπως κάθε φορά που μελετώ το έργο του. Οι αισθήσεις μου λοιπόν κατακλύζονται από την μελέτη την και την εμβάθυνση στις  λέξεις και τα νοήματα της ποίησης του μεγάλου ποιητή. Η όρασή μου είναι απλώς βοηθητική για την διεκπεραίωση του έργου μου.

Πώς αλλιώς όταν - το ωραίο, το ώριμο, το αυτάρκες και πλήρες- σε συνεπαίρνει. Αυτή τη φορά όμως προσπάθησα να απεμπλακώ από τον υποκειμενισμό της αγάπης και του θαυμασμού. 
Έπρεπε, ως μελετήτρια  των έργων των σπουδαίων μας αλλά και μικρότερων σε ρώμη γραφής, να διατηρήσω την ψυχραιμία που απαιτούνταν. Διότι η γοητεία μαγεύει   τα μάτια μου.

Ο Οδυσσέας στάθηκε δίπλα μου σαν συνομιλητής και φίλος. Σαν να έλεγε , μην φοβάσαι, άγγιξε, υπάρχω και είμαι οι λέξεις μου. Είμαι.. η μέλισσα και η κλεψύδρα, ο μόχθος των χεριών, το έμπιστο φως, άστρο εχέμυθο, τυχερός, αίμα που τρέχει. 

Γίνε κι εσύ :
« ο χτύπος του νερού μες στις  χρυσοστιγμές» και «ό,τι κοιτάς με τη ματιά να σε θρέφει» 

(Ανοιχτό Γαλάζιο, Ήλιος ο Πρώτος, V.)

Σταμάτησα στο στίχο αυτό. 
Η γραφή του Ελύτη, καταλήγω, ορά. 
Αυτό αποζητά ο ποιητής από τους αναγνώστες του, να κατανοήσουν. Ότι δηλαδή τα ποιήματά του ρέοντας στο χαρτί ουδέποτε είχαν στόχο το Νόμπελ ή την διεθνή αναγνώριση αλλά τα δικά μας μάτια ,τη δική μας ψυχή. Την ταύτιση είχε κατά νου, την εναρμόνιση με τον έσω εαυτό μας, την εσωτερική μας διάσταση, την ουσία μας. 
Διεκδικούσε ευγενικά τον ατέρμονο μεταξύ μας διάλογο μέσα από τα νοήματα των λέξεων. Διότι εάν κοιτάμε τις λέξεις του και συνομιλούμε με τα μάτια του ή δεν βλέπουμε στις λέξεις του τα δάχτυλά του καθώς γράφει και δεν συνδιαλεγόμαστε με τα μάτια του που κοιτούν τα νοήματα καθώς αραδιάζονται δίπλα-δίπλα στο χαρτί, τότε έχει αποτύχει. Δεν θα μας έχει «θρέψει» και θα ισχύει όπως γράφει στο ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ: 

Μόνος κυβέρνησα * τη θέλησή μου

Μόνος αποίκησα * τον εγκαταλειμμένο Μάιο

Μόνος εκκόλπωσα * τις ευωδιές

Ο λεξιπλάστης Ελύτης, ο πανώριος υμνητής της ελληνικής γλώσσας, ο τεχνίτης των ποιημάτων, του γαλάζιου, της ελιάς, της στοργής, της πίκρας, του ωραίου, του ατελούς, του ρίγους, της πειθούς, του θανάτου και της Ανάστασης, δεν κατανοεί πλήρως και σε βάθος την αρτιότητα της γραφής του. Και ποιος ή ποια μεγάλος/η δημιουργός κατανόησε ποτέ; Μηδενικά αλλαζονικός στη Μαρία Νεφέλη εξηγεί όλα τα παραπάνω που ενόησα ( δεν επινόησα) πως:

Αυτό που πείθει
 διατείνομαι

είναι σαν τη χημική ουσία που αλλοιώνει.

Ο Ελύτης, διαπιστώνω, τεχνηέντως έχει προκαλέσει την αμφισβήτηση και τον εξωραϊσμό. Όσοι παραμείνουν όμως θεατές και συνομιλητές του θα κοιτούν μέσα από την ποίησή του αιωνίως όχι μόνο τα ποιήματά του αλλά τα ίδια του τα μάτια και πως αλλάζουν ακαριαία οι κόρες του στην όψη της ορθής αποτύπωσης της έμπνευσης.

Αν τύχει εκείνος με οδύνη έγραψε, με οδύνη να διαβαστεί. Αν με νωχελικότητα και βιασύνη αποτύπωσε πρόχειρα των ερώτων τα θαύματα, βιαστικά να προσπεραστούν οι στίχοι του, καθώς αυτό που επεδίωξε ήταν να θυμηθούμε Έλληνες κι Ελληνίδες:

«Τι πάει να πει αντανάκλαση μεσημεριού

Πως κι από που ακουμπάει το Ωμέγα στο άλφα

Ποιος εντέλει αποσυνδέει το Χρόνο»,

ως φορέας ελληνικής αξιοπρέπειας. 

Και είναι πράγματι η γραφή του, όμοια με εκείνη την αθωότητα και την ελπίδα που επιστρέφουν στα κύτταρα του ανθρώπου από τη γέννηση ενός παιδιού. 
Η μελέτη του έργου του ξαναγεννά και αθωώνει. Ελάχιστες καταστάσεις και γεγονότα μπορούν να το επιτύχουν στη διάρκεια του βίου μας. 

Τελικώς, χάριν του κι ας βρισκόμαστε παρασυρμένοι μέσα στις δίνες της πολυδιάστατης  παγκοσμιοποίησης,  κάποιοι λέμε:

Δεν εγκαταλείψαμε

Δεν σε εγκαταλείψαμε.

Μίνα Παπανικολάου (Κατερίνη)